Korpus luteum, kadın üreme döngüsünün en hayati yapılarından biridir ve Latince “sarı cisim” anlamına gelir. Bu geçici endokrin bez, her adet döngüsünde yumurtlamadan sonra yumurtalıkta oluşur ve hormon üreterek olası bir gebeliğe zemin hazırlar. Folikülün çatlaması ve yumurtayı serbest bırakmasıyla geride kalan boş folikül hücrelerinin dönüşümü sonucu oluşan bu yapı, vücudun gebeliğe hazırlanmasını sağlar. Sarı cismin varlığı ve sağladığı hormonal destek, hem adet döngüsünün düzenlenmesi hem de embriyonun rahme başarılı bir şekilde tutunabilmesi için kritik bir öneme sahiptir. Bu makalede korpus luteum nedir, neden, nerede ve nasıl oluşur, gebeliğin devamı için gerekli midir, korpus luteum kisti ve daha pek çok sorunuza yanıt bulabileceksiniz.
Korpus Luteum Nerede ve Nasıl Oluşur?
Korpus luteum yumurtalıkta, folikülün çatlamasından hemen sonra oluşur. Her ay bir folikül büyür ve olgunlaşır, yumurtayı barındırır. Luteinize edici hormon (LH) seviyesinin aniden yükselmesiyle folikül çatlar ve yumurta serbest kalır (ovülasyon). Yumurtanın salınmasının ardından, geride kalan folikül duvarı hücreleri hızla çoğalır ve genişleyerek sarımsı bir renk alır. Bu yeni oluşan yapıya sarı cisim denir. Bu oluşum süreci, adet döngüsünün luteal evresi olarak bilinir ve genellikle 14 gün sürer. Bu evrede, luteal kistin en önemli görevi, gebeliğin sürdürülmesi için gerekli olan hormonları salgılamaktır.
Sarı Cisim Ne Salgılar ve Görevleri Nelerdir?
Korpus luteumun en önemli salgıladığı hormon progesterondur. Progesteron, gebeliğin ana hormonu olarak kabul edilir ve rahim iç duvarını (endometrium) embriyonun tutunması için hazırlar. Sarı cisim, aynı zamanda az miktarda östrojen ve inhibin de salgılar. Bu hormonların birlikte çalışmasıyla rahim iç tabakası kalınlaşır, kan damarları çoğalır ve embriyonun beslenmesi için uygun bir ortam yaratılır. Luteal kistin görevleri arasında, gebelik oluşmadığı takdirde bir sonraki adet döngüsünün başlamasını hazırlamak ve gebelik oluştuğunda ise ilk üç ay boyunca embriyoyu desteklemek yer alır.
Korpus Luteum Büyüklükleri: Normal Değerler ve Anlamları
Korpus luteum, adet döngüsünün luteal evresinde ve gebeliğin erken dönemlerinde yumurtalıkta oluşan geçici bir yapıdır. Boyutu, döngünün evresine ve gebeliğin olup olmadığına bağlı olarak değişebilir. Ultrason muayenesinde saptanan büyüklükleri genellikle şu aralıklarda değerlendirilir:
- Normal Boyut: Yumurtlamadan sonra oluşan normal bir boyutu genellikle 1.5 ila 3 cm arasındadır. Bu boyut, progesteron hormonunu yeterli düzeyde salgılamak için ideal kabul edilir.
- Korpus Luteum Kisti: Eğer 3 cm’den daha büyük hale gelirse, bu durum luteal kist olarak adlandırılır. Fonksiyonel bir kist olan bu yapı, 5 ila 10 cm’ye kadar büyüyebilir. Çoğu zaman zararsızdır ve birkaç hafta içinde kendiliğinden küçülür.
- Gebelikte Büyüme: Gebeliğin ilk üç ayında, embriyodan salgılanan HCG hormonunun etkisiyle büyür ve genellikle 3-5 cm boyutuna ulaşabilir. Bu, gebeliğin devamı için hayati öneme sahip olan progesteron üretiminin artmasına yardımcı olur.
Sarı cismin boyutu, bir sağlık profesyoneli tarafından ultrasonla takip edilir. Şiddetli ağrı, kanama veya aşırı büyüme gibi durumlar dışında, bu büyüklük değişiklikleri genellikle normal döngünün bir parçasıdır.
Sarı Cisim Evresi ve Gebelikle İlişkisi
Korpus luteum evresi, yumurtlamadan sonra başlayan ve bir sonraki adetin başlangıcına kadar süren döngü bölümüdür. Eğer gebelik oluşmazsa, yaklaşık 10-14 gün sonra parçalanır ve korpus albikans adı verilen beyaz bir skar dokusuna dönüşür. Bu parçalanma süreci, progesteron ve östrojen seviyelerinin düşmesine neden olur, bu da rahim iç duvarının dökülmesine ve adet kanamasının başlamasına yol açar.
Ancak, gebelik oluşursa, embriyodan salgılanan HCG hormonu (insan koryonik gonadotropini), luteal kistin varlığını sürdürmesini sağlar. Bu, devamlılığını sağlayan hormondur. HCG sayesinde parçalanmaz ve gebeliğin 8-12. haftasına kadar bol miktarda progesteron üretmeye devam eder. Bu süreçten sonra, progesteron salgılama görevini plasenta devralır.
Korpus Luteum Kisti Nedir ve Belirtileri Nelerdir?
Bazen, folikülün çatlamasından sonra sarı cisim aşırı büyüyebilir ve sıvı biriktirerek bir kist haline gelebilir. Korpus luteum kisti, genellikle iyi huylu ve fonksiyonel bir kisttir, yani zararsızdır ve çoğu zaman kendiliğinden küçülür. Ancak, bu kistler bazen ağrıya veya rahatsızlığa neden olabilir. Kist belirtileri arasında kasık ağrısı, karında dolgunluk hissi veya adet düzensizliği yer alabilir. Bazı durumlarda, kist kanayabilir (hemorajik korpus luteum kisti) veya patlayabilir (rüptür), bu da şiddetli ağrı ve acil tıbbi müdahale gerektiren iç kanamaya yol açabilir. Bu tür bir kist gebeliğe engel değildir ve aslında gebeliğin ilk belirtilerinden biri olabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Sarı cisim nedir ve nerede bulunur?
Yumurtlama sonrası yumurtalıkta oluşan ve progesteron başta olmak üzere çeşitli hormonlar salgılayan geçici bir yapıdır. Her ay, yumurtalıklardan birinde oluşur.
Gebelikte luteal kist ne zaman kaybolur ve atılır mı?
Gebelikte yaklaşık olarak 8-12. haftalarda kaybolur. Bu dönemde görevini plasentaya devreder. Kendisi fiziksel olarak dışarı atılır mı sorusunun cevabı ise hayırdır, korpus albikans denilen skar dokusuna dönüşerek vücutta kalır.
Korpus luteum kisti gebeliğe engel midir?
Hayır, kist genellikle gebeliğe engel değildir. Aksine, gebelikte doğal olarak oluşabilir ve gebeliğin devamı için gerekli progesteron hormonunu salgılamaya devam eder.
Luteal kist yetmezliği nedir ve nasıl anlaşılır?
Korpus luteum yetmezliği, sarı cismin yeterli miktarda progesteron salgılayamaması durumudur. Bu, gebelik oluşsa bile rahim iç duvarının yeterince desteklenememesi nedeniyle erken dönemde düşük riskini artırabilir. Genellikle kısırlık veya tekrarlayan düşükler yaşayan kadınlarda araştırılır.
Hemorajik korpus luteum kisti nedir ve tehlikeli midir?
Hemorajik korpus luteum kisti, kistin içine kanamanın olması durumudur. Genellikle zararsız olsa da, çok fazla kanama veya kistin patlaması (rüptürü) durumunda şiddetli ağrı ve iç kanama gibi tehlikeli durumlar yaratabilir ve tıbbi müdahale gerektirebilir.
Saı cisim ne zaman parçalanır ve bu parçalanma nasıl olur?
Gebelik oluşmazsa yaklaşık 10-14 gün sonra kendiliğinden parçalanır. Bu parçalanma, progesteron seviyelerinin düşmesine ve adet kanamasının başlamasına yol açar.
Luteal kist hangi evrede oluşur ve özellikleri nelerdir?
Adet döngüsünün luteal evresinde oluşur. Başlıca özellikleri arasında geçici bir endokrin bez olması, progesteron ve östrojen salgılaması ve sarımsı bir görünüme sahip olması yer alır.
Saı cisim evresinde hamile kalınır mı?
Evet, luteal kist evresinde hamile kalınabilir. Bu evre yumurtlamadan sonra başlar ve bu evre, rahimin embriyonun tutunması için en uygun hale getirildiği dönemdir.
Korpus luteum yumurta üretir mi?
Hayır, sarı cisim yumurta üretmez. Yumurtayı, yumurtalıklarda var olan folikül üretir ve serbest bırakır.
Folikül ve korpus luteum nedir?
Folikül, yumurtayı içeren yapıdır. Luteal kist ise folikülün yumurtlamadan sonra dönüşerek oluştuğu, hormon salgılayan geçici bir bezdir.
Kanamalı Korpus Luteum Kisti Nedir?
Kanamalı luteal kist, yumurtalıkta oluşan kistin içine kanama olması durumudur. Normal bir adet döngüsünde yumurtlamadan sonra oluşan bu yapı, bazen aşırı kan biriktirebilir. Çoğunlukla herhangi bir belirti vermeden kendiliğinden iyileşir. Ancak, nadiren kistin içine fazla miktarda kan sızması şiddetli karın ağrısı veya ani bir kist patlamasına yol açarak acil tıbbi müdahale gerektirebilir. Ultrasonla kolayca teşhis edilebilir.
Luteal Kistin Devamlılığını Sağlayan Hormon
Sarı cisimin varlığını sürdürmesini sağlayan ana hormon, gebelik oluştuğunda embriyo tarafından salgılanan HCG’dir (insan koryonik gonadotropini). Eğer döllenme ve gebelik gerçekleşirse, HCG kistin parçalanmasını engeller ve onun progesteron salgılamaya devam etmesini sağlar. Bu, gebeliğin ilk üç ayında rahim iç tabakasının korunması için hayati önem taşır.
Luteal Kist Hangi Hormonları Salgılar?
Sarı cisim, özellikle progesteron olmak üzere birkaç önemli hormon salgılar. Progesteron, rahim iç tabakasını (endometrium) kalınlaştırarak embriyonun tutunması için uygun bir ortam yaratır. Ayrıca, az miktarda östrojen ve inhibin de üretir. İnhibin hormonu, FSH üretimini baskılayarak yeni bir folikülün gelişmesini engeller.
Korpus Luteum (Sarı Cisim) Nedir?
Korpus luteum, sarı cisim olarak da bilinen, yumurtalıklarda her adet döngüsünde geçici olarak oluşan bir yapıdır. Yumurtlamadan sonra, yumurtayı barındıran folikülün çatlamasıyla geriye kalan boş folikül hücrelerinden oluşur. Bu yapı, ismini sarımsı renginden alır. Amacı, bir sonraki adet dönemini düzenlemek veya gebelik oluşması durumunda fetüs için hormonal destek sağlamaktır.
Korpus Luteum Çeşitleri ve Özellikleri
Luteal kist, genellikle tek bir yapı olarak kabul edilir, ancak iki temel durumu vardır: Siklik olanda, gebelik oluşmadığında oluşur ve kısa bir süre sonra parçalanır. Gebelik korpus luteumu ise, gebelik oluştuğunda HCG’nin etkisiyle varlığını sürdürür. Ek olarak, fonksiyonel luteal kisti de bir çeşit olarak değerlendirilebilir.
Korpus Luteum Evresi Kaç Gün Sürer?
Korpus luteum evresi, yumurtlamadan sonra başlar ve bir sonraki adet döneminin başlangıcına kadar devam eder. Bu evre, genellikle 12 ila 14 gün sürer ve sabit bir süresi vardır. Bu süre, foliküler evrenin aksine, kadınlar arasında çok fazla değişiklik göstermez. Bu evrede görevini yaparak rahimi olası bir gebeliğe hazırlar.
Korpus Luteum Endokrin Bez Midir?
Evet, luteal kist geçici bir endokrin bezdir. Endokrin bezler, doğrudan kana hormon salgılayan bezlerdir. Sarı cisim de progesteron, östrojen ve inhibin gibi önemli hormonları üreterek ve kana vererek vücuttaki çeşitli işlevleri, özellikle de gebelikle ilgili süreçleri, düzenler.
Korpus Luteum Eksikliği ve Yetmezliği Nedir?
Korpus luteum yetmezliği, sarı cismin yeterli miktarda progesteron salgılayamaması durumudur. Bu durum, rahim iç tabakasının embriyonun tutunması ve gelişmesi için yeterli desteği alamamasına yol açar. Eksikliği veya yetmezliğine bağlı olarak infertilite (kısırlık) ve erken dönemde tekrarlayan düşükler görülebilir.
Korpus Luteum FSH Salgılar Mı?
Hayır, sarı cisim FSH (folikül uyarıcı hormon) salgılamaz. Aksine, salgıladığı inhibin hormonu, hipofiz bezinden FSH salınımını baskılayarak yeni bir folikülün gelişmesini engeller. Bu, adet döngüsünün luteal evresinde yeni bir yumurtanın olgunlaşmasını önler.
Sarı Cisim Progesteron Salgılar Mı?
Evet, luteal kistin en temel ve en önemli görevi progesteron salgılamaktır. Progesteron, gebelik hormonu olarak bilinir ve rahim iç tabakasını kalınlaştırarak döllenmiş yumurtanın rahime yerleşmesi ve gebeliğin ilk haftalarında büyümesi için gerekli ortamı hazırlar.
Korpus Luteum HCG Salgılar Mı?
Hayır, sarı cisim HCG (insan koryonik gonadotropini) salgılamaz. Tam tersine, HCG, gebelik oluştuğunda embriyo tarafından salgılanan ve sarı cismin parçalanmasını engelleyerek onun progesteron üretmeye devam etmesini sağlayan hormondur.
Korpus Luteum Hamilelikte Bozulur Mu?
Luteal kist hamilelikte bozulmaz. Eğer gebelik oluşursa, embriyodan salgılanan HCG luteal kisti korur. Bu sayede, plasenta görevini devralana kadar (genellikle 8-12. haftalar) progesteron salgılamaya devam ederek gebeliğin sağlıklı bir şekilde devam etmesini sağlar.
Saı Cisim İnhibin Salgılar Mı?
Evet, korpus luteum aynı zamanda inhibin adlı hormonu da salgılar. İnhibinin ana görevi, hipofiz bezini etkileyerek FSH salınımını baskılamaktır. Bu baskılama, aktif olduğu döngüde yeni bir folikülün gelişmesini ve erken yumurtlamanın olmasını engeller.
Korpus Luteum Yetmezliğine Bağlı İnfertilite Olur Mu?
Evet, luteal kist yetmezliğine bağlı infertilite olur. Luteal kist yetmezliği, yetersiz progesteron salgılaması nedeniyle döllenmiş yumurtanın rahime tutunmasını veya tutunsa bile gebeliğin devamını zorlaştırarak kısırlığa veya tekrarlayan düşüklere neden olabilir.
Korpus Luteum Kisti Ağrı Yapar Mı?
Sarı cisim kisti ağrı genellikle yapmaz. Bu kistler genellikle belirti vermez. Ancak kistin büyümesi, içine kanama olması veya patlaması durumunda şiddetli karın veya kasık ağrısına neden olabilir.
Korpus Luteum Kisti Patlaması
Korpus luteum kisti patlaması, kistin yırtılması ve içeriğindeki sıvının veya kanın karın boşluğuna sızması durumudur. Bu durum, aniden ortaya çıkan çok şiddetli bir ağrıya ve iç kanamaya yol açabilir. Luteal kist patlaması acil tıbbi müdahale gerektiren bir durumdur.
Korpus Luteum LH Salgılar Mı?
Hayır, korpus luteum LH (luteinize edici hormon) salgılamaz. LH, luteal kistin oluşumunu tetikleyen ve yumurtlamayı sağlayan bir hormondur. LH’nin ani yükselişi, folikülün çatlamasına ve luteal kistin oluşumuna yol açar.
Korpus Luteum Östrojen Salgılar Mı?
Evet, sarı cisim progesteronun yanı sıra az miktarda östrojen de salgılar. Östrojen, progesteron ile birlikte rahim iç tabakasının kalınlaşmasına ve gebeliğe hazırlanmasına yardımcı olur. İki hormonun dengeli salgılanması, sağlıklı bir üreme döngüsü için önemlidir.
YORUM YAZ