OHSS (Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu) Nedir, Belirtileri ve Tedavisi

OHSS (Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu), özellikle tüp bebek (IVF) tedavisi sırasında yumurtalıkların aşırı uyarılması sonucu ortaya çıkan tıbbi bir durumdur. Yumurtalıkların kontrollü bir şekilde büyütülmesi amaçlanırken, bazen verilen hormon ilaçlarına karşı vücut beklenenden daha şiddetli bir yanıt verebilir. Bu durum, yumurtalıklarda aşırı büyüme ve damarlardan karın boşluğuna sıvı sızmasına neden olur. Bu makalede, OHSS nedir, neden olur, ne zaman başlar, belirtileri nelerdir, nasıl tedavi edilir ve transferden sonra ohss olup hamile kalanlar için risk ve öneriler detaylıca ele alınacaktır.

OHSS Nedir?

Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu, yumurtalıkların aşırı uyarılmasıyla ortaya çıkan ve vücutta sıvı dengesizliğine yol açan karmaşık bir sendromdur. Tüp bebek tedavisinde yumurta toplama sonrası oluşur ve sendromun gelişimi genellikle bu aşamadan sonra hızlanır. Yumurtalıkları büyütmek için kullanılan HCG hormonu, damar geçirgenliğini artırarak kandaki sıvının karın boşluğuna ve nadiren akciğer zarına sızmasına neden olur. Bu sıvı birikimi, karın şişliği ve diğer sistemik sorunlara yol açar.

OHSS Neden Olur, Ne Zaman Olur ve Ne Zaman Başlar?

Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu, yumurtalıkları uyarmak için kullanılan hormon ilaçlarına (özellikle HCG’ye) karşı vücudun verdiği aşırı ve anormal yanıttır.

• Neden Olur: Genç yaş, polikistik over sendromu (PKOS) varlığı, yüksek dozda uyarıcı ilaç kullanılması ve önceki döngülerde de yaşanmış olması en büyük risk faktörleridir.
• Ne Zaman Başlar / Ne Zaman Ortaya Çıkar:
  • Erken OHSS: Yumurta toplama sonrası ilk 3 ila 7 gün içinde ortaya çıkar. Genellikle verilen dışarıdan HCG takviyesine bağlıdır.
  • Geç OHSS: Embriyo transferden sonra ortaya çıkar ve genellikle gebelikte OHSS olanlar için geçerlidir. Gebelik oluşursa, embriyodan salgılanan doğal HCG hormonu sendromu tetikleyebilir ve belirtileri transferden yaklaşık 9-14 gün sonrası olabilir.

OHSS Belirtileri Nelerdir? OHSS Olduğu Nasıl Anlaşılır?

OHSS belirtileri hafiften şiddetliye kadar değişebilir. Peki, OHSS olduğu nasıl anlaşılır? Erkenden farkına varılması şu belirtilerin dikkatli takibiyle mümkündür:

• Karın Şişliği: Yumurta toplama sonrası başlayan ve giderek artan karın şişliği ve gerginliği en temel belirtidir.
• Kilo Artışı: Hızla artan kilo (günlük 1-2 kg) sıvı birikiminin en önemli göstergesidir.
• Mide ve Bağırsak Sorunları: Bulantı, kusma ve ishal.
• Ağrı: Karın veya kasık bölgesinde hafif veya şiddetli ağrı ve rahatsızlık.
• Şiddetli Belirtiler: Şiddetli nefes darlığı, idrar çıkışında belirgin azalma (oligüri), ciddi dehidrasyon ve baygınlık hissi, şiddetli OHSS‘nin belirtileridir ve acil tıbbi müdahale gerektirir.

Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu Riski Nedir?

OHSS riski tedaviye başlamadan önce her hastanın bilmesi gereken bir konudur. Risk, hastanın bireysel özelliklerine ve yumurtalık rezervine bağlıdır:

1. Hafif Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu: Tüp bebek tedavisi gören kadınların %20-33’ünde görülür. Genellikle hafif karın şişliği, hafif ağrı ve kilo artışı ile seyreder.
2. Orta Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu: %3-6 oranında görülür. Daha belirgin karın şişliği, bulantı, kusma ve rahatsızlık hissi vardır.
3. Şiddetli Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu: %0.5-2 oranında görülür. Karın ve göğüs boşluğunda aşırı sıvı birikimi, şiddetli nefes darlığı, böbrek fonksiyonlarında bozulma ve nadiren pıhtılaşma sorunları gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.

OHSS Oldum Ne Yapmalıyım?

OHSS olanlar ne yapmalı, tasıl takip edilmeli? Elbette bu belirtilerin şiddetine göre değişir:

1. Hafif ve Orta Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu:
   • Dinlenme: Mümkün olduğunca yatın ve dinlenin.
   • Sıvı Tüketimi: Bol miktarda sıvı tüketin (günde 2-3 litre). Su yerine, elektrolit içeren spor içecekleri, ayran veya maden suyu tercih edilmelidir.
   • Protein Tüketimi: OHSS olanlar protein ağırlıklı beslenmedir. Protein, damarlardaki sıvının korunmasına yardımcı olur.
   • Takip: Günlük kilo ve idrar miktarını takip edin.
2. Şiddetli Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu:
   • Acil Tıbbi Yardım: Şiddetli nefes darlığı, bayılma, kalp çarpıntısı, idrar miktarında ciddi azalma durumlarında derhal doktora veya hastaneye başvurun. Hastanede damar içi sıvı tedavisi ve yakın takip gerekebilir.

OHSS Nasıl Tedavi Edilir, Kendiliğinden Geçer Mi ve Kaç Günde Geçer?

OHSS tedavisi, belirtilerin şiddetine göre planlanır ve genellikle destekleyici bir yaklaşımdır.

• Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu Nasıl Geçer / Kendiliğinden Geçer Mi: Hafif ve orta şiddetteki OHSS kendiliğinden geçer. Vücut, biriken sıvıyı zamanla emer. Gebelik oluşmazsa Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu genellikle yumurta toplamadan 7 ila 14 gün sonradır.
• Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu Nasıl Tedavi Edilir (Hastanede):
  • İzlem: Hastaneye yatış ve hayati fonksiyonların yakından takibi.
  • Damar İçi Sıvı Desteği: Kaybolan sıvı hacmini dengelemek için damardan özel solüsyonlar ve albümin verilmesi.
  • Pıhtı Önleyici İlaçlar: Şiddetli Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromunda pıhtılaşma riskine karşı kan sulandırıcı iğneler (düşük molekül ağırlıklı heparin) kullanılır.
  • Parasentez: Karın şişliği çok şiddetliyse ve nefes darlığı yapıyorsa, karın boşluğunda biriken fazla sıvının bir iğne yardımıyla boşaltılması (parasentez) uygulanabilir.

Transferden Sonra OHSS Olup Hamile Kalanlar Nelere Dikkat Etmelidir?

Gebelikte OHSS olanlar ve transferden sonra OHSS olup hamile kalanlar, Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromunun geç ortaya çıkardığı veya belirtilerinin şiddetlendiği bir durumla karşılaşabilirler.

• Risk: Gebelik, embriyodan salgılanan HCG nedeniyle Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromunun şiddetlenmesine veya daha uzun süre devam etmesine neden olur.
• Yönetim: Gebelikte Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu yönetimi, hem annenin hem de gelişen gebeliğin sağlığını korumayı hedefler. Genellikle destekleyici tedavi ile durum kontrol altına alınır.
• Sonuç: OHSS‘nin gebelik üzerindeki doğrudan etkisi minimaldir. Başarılı bir şekilde yönetilen Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu süreci, transferden sonra sağlıklı bir hamilelik ve doğumla sonuçlanabilir.

Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromunda Karın Şişliği Ne Zaman Geçer?

OHSS karın şişliği geçme süresi, vücuttaki fazla sıvının emilim süresine bağlıdır:

• Gebelik Yoksa: Karın şişliği, yumurta toplama sonrası yaklaşık 7 ila 14 gün içinde, yani Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromunun kendiliğinden iyileşme süresinde, giderek azalır ve geçer.
• Gebelik Varsa: Karın şişliği ve diğer belirtiler, gebeliğin ilk trimesterinin sonuna (yaklaşık 8-12. hafta) kadar devam edebilir. Bu zaman zarfında yakın takip şarttır.

Sıkça Sorulan Sorular

Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu kendiliğinden geçer mi ve nasıl geçer?

Hafif ve orta şiddetteki OHSS kendiliğinden geçer. Bu süreç, vücudun biriken sıvıyı doğal yollarla emmesi ve atmasıyla olur. Süreç, bol sıvı ve protein desteğiyle hızlandırılır.

OHSS neden olur ve hangi hastalarda riski yüksektir?

Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu hormon ilaçlarına aşırı tepkidir. Polikistik over sendromu (PKOS) olanlar, genç kadınlar ve önceki tedavilerde Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu yaşamış olanlar en yüksek riski taşır.

Transferden sonra OHSS olup hamile kalanlar için durum ne zaman düzelir?

Transferden sonra OHSS olup hamile kalanlar için Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromunun belirtilerinin başlama zamanı transferden 9-14 gün sonradır. Karın şişliği gibi belirtiler genellikle 8-12. gebelik haftasında geçer ve kendiliğinden düzelir.

Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu nefes darlığı neden olur ve ne zaman doktora gitmeliyim?

Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromunda nefes darlığının nedeni, karın boşluğundaki sıvının diyaframa baskı yapması veya sıvının akciğer zarı çevresinde birikmesidir. Şiddetli nefes darlığı yaşadığınızda derhal acil servise gitmelisiniz.

Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu olanlar ne yemeli ve ne içmelidir?

OHSS olanlar protein ağırlıklı beslenmedir (et, yumurta, süt ürünleri). Bol miktarda elektrolit içeren sıvı (spor içecekleri, maden suyu, ayran) tüketilmelidir.

Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu belirtileri ne zaman başlar?

Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu belirtileri yumurta toplama sonrası ilk 7 gün (erken) veya transferden sonra gebelik nedeniyle ortaya çıkar (geç).